Lëtzebuergesch

Die allermeisten Texte auf wiesel.lu sind auf deutsch. Einen Nichtluxemburger mag dies erstaunen wenn er erfährt, dass

  1. es eine eigene Luxemburger Sprache durchaus gibt,
  2. und ich sogar ein “Stacklëtzebuerger1 bin

Wer sich aber besser hierzulande auskennt, den erstaunt das gar nicht, die meisten typischen Luxemburger meiner Generation benutzen die drei Sprachen des Landes zu unterschiedlichen Zwecken:

  1. Im Alltag und unter uns sprechen wir Luxemburgisch, ausser mit den Gastarbeitern, die belabern wir auf deutsch oder französisch je nach ihrer Herkunft. Hierzu will ich mich aber nicht weiter auslassen, dazu füllen andere schon ganze Foren.
  2. Offizielle Briefe, etwa an Behörden oder Bewerbungen schreiben wir auf französisch, es sei denn der Adressat erwartet eine andere Sprache. Englisch wurde in den letzten Jahren hier häufiger
  3. Aber eigene, freie Texte zu selber gewählten Themen verfasst jeder in der Schriftsprache die ihm am besten liegt. Bei Akademikern ist dies meistens die Sprache des Landes wo sie studiert haben, bei mir ist dies deutsch. Auch ist deutsch die Sprache in der ich eingeschult wurde, die meisten Stackletzebuerger wählen das deutsche, es sei denn sie sind in der unmittelbaren Nachkriegszeit zur Schule gegangen, als deutsch verpönt war.

Der Grund ist der, dass Luxemburgisch seinen Durchbruch als Schriftsprache erst sehr spät geschafft hat und erst seit 1999 die Schreibweise überhaupt gesetzlich festlegt wurde, so dass sie in Schulen unterrichtet werden kann. Nach diesem einleitendem Worten für den ausländischen Leser, wechsele ich nun ins Lëtzebuergesch!

Ab hei, op lëtzebuergesch

Awer just fir de Rescht vum Artikel, wëll sou liicht fält et mir nit.
Dëslescht freides wor ech Blutt spenden, a sou koum et dass ech schonn géint halwer véier op der Gare war, fir mat dem Zuch heem ze fueren. Well den Zuch eréischt um 15:53 fiert hat ech Zäit an hu mech passiv un der Aktioun e Buch am Zuch vun der Initiative Freed um Liesen bedeelegt, wat doranner bestanen huet, fir mir d’Geduudels vu sou enger Trotebattisgrupp unzelauschteren, a mir een Buch schenken ze loossen.
Bei deeër Geleeënheet hunn ech eng jonk, schlank, flott, BibliothecaireIn kenne geléiert, mat deeër ech e bësse iwwert dat Buch an eis Sprooch geschnësst an iwwert Lëtzebuerger Schréftsteller gelästert hunn. “Kennegeléiert” ass natierlich nees ze vill gesoot, ech hunn zwar eraus gekëtzelt kruet wou die flott jonk Dame schafft, a wou se hier ass, a wéi een Wee sie op hier Aarbicht fiert, mee ech hu komplett vergiess se ze froën, wéi se heescht.

Op alle Fall, die flott Fra huet bekannt, dass et hier, obwuel nach ee gudd Stéck méi jonk wéi ech, mat dem Léieren vun der der Sprooch ähnlich ergung wéi mir: sie huet och mat der falscher Grammatik, deer virun der Reform vun 1999 Lëtzebuergesch geléiert. Sie huet och die Cactus Yuppi Brochüre kannt, anscheinend hate sie souguer an der Schoul domadder geléiert.

Bei mir wor et nach e bessi anëscht:

An der klénger Schoul guff Lëtzebuergesch guer nit geschriwwen, mee just geliess, an zwar an der Regel a Form vu Gedichter oder Lidder aus dem 19. Joerhonnert, die da gefällegst die nächst Stonn auswennig ze kënne woren, wat ech nit gäre gemeet hunn. De Problem war deemools fir mech wuel och deen, dass méng Mamm et ab dem drëtte Schouljoer glécklecherweis opginn hat mir bei den Hausaufgaben nach hëllefen ze wëllen, ausser bei Texter die auswenneg ze kënne woren, wuel wëll dat fir si einfach ze maache wor, a si souwéisou d ‘Maus Ketti selwer als Kand geléiert hat a nach haut auswenneg kann opsoen. Hier huet dat, am Géigesaz zu mir allerdéngs nach Spaass gemaach.

De Besoin, Lëtzebuergesch schreiwen ze wëllen hunn ech dann am Ausland verspiert, wéi ech zu Oochen dem Kolleesch André Schwarz gehollef hat fir eng nei Zeitung op d’Been ze stellen, die da spéider Um Karel genannt gouf. Deemools waren mir der Meenung, op Lëtzebuergesch kinnt een et schreiwen wéi een wëllt, mee dat ass weder richteg nach wënschenswäert. De Problem ass, dass eng liicht Ännerung vun der Schreifweis engem Wuert schonn kann ee komplett anere Sënn ginn. Ee rezent Beispill, wou de Feierkrop sech driwwer lëschteg gemeet hat:

D’ Poer vu Bous hat eng Klackeweih (Glockenweihe) als Klackewéih (Hodenschmerzen) op hirem Transparent ausginn. Sou een Ënnerscheed mécht also schonn een harmlosen “é” amplaz vun engem “e”.

Zum Gléck hate mir awer nach den Ivica am Club, ee Kroat vun Itzig, deen Letzebuergisch schreiwe konnt, sou dass hien eis d‘Artikelen verbessere konnt. An dunn, hunn ech de Cactus Yuppi entdeckt.

Am Dezember dest Joer war ech dann an e Cours den d’Christiane Ehlinger, Schoulmeeschtesch (Ex-) a Schrëftstellerin, fir de Stat gehalen huet. De Cours huet op hirem Buch, de Roude Fuedem baséiert an ech hunn e super fond! Leider sinn ech zënterhier vill méi onsécher am Schreiwen, well bei der Reform gouf den Usproch, dass Lëtzebuergesch sou soll geschriwwen ginn wéi et geschwat get, falen gelooss. Dest wor eng Upassung un de Besoin, dass Lëtzebuergesch haut och vill um Computer oder Telefon getippt gëtt. Do wëllt een dann nit, dauernd mussen d’Tëppelcher aginn, wéi z.B. beim Wuert “ech” (ich), fréier “ëch” geschriwwen, etc.

Op alle Fall, hunn ech op dat ureegend Gespréich mat der Bibliothéiksfra, mech higesat a mol meng Lescht vu Postings duerchgekuckt, an hu festgestallt, dass ech dann awer der e puer dach a menger Mammesprooch geschriwwen hat. Déi hunn ech dann mat engem neien Tag “Lëtzebuergesch” markéiert.

  1. Es gibt keine genaue Definition des Stackletzebuergers. Üblicherweise geht man hier vom früher üblichen Verfahren bei Bewerbungen um Staatsstellen aus, wo ein Ahnennachweis in strikt männlicher Linie bis 1750 einzubringen war. Tauchten dort nur Luxemburger auf, galt man als Stacklëtzebuerger, selbst wenn die Mutter, sagen wir Angolanerin war []

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.